انواع لوله ها و کاربردهای آنها- قسمت اول
معرفی انواع لوله ها و بررسی کاربردهای آنها
انواع لوله ها از نظر جنس
به طور کلی انواع لوله ها از نظر جنس به دو نوع لوله های فلزی و غیر فلزی تقسیم می شوند. در این مقاله به معرفی انواع لوله های فلزی می پردازیم:
لوله های فلزی
درگذشته این نوع از لوله ها جهت آب آشامیدنی، اجرای تاسیسات گرمایشی و سرمایشی مورد استفاده قرار می گرفتند. کاربرد این لوله ها در تاسیساتی همچون شوفاز ساختمان همچنان پا برجاست.
مزایای لوله های فلزی
لوله های فلزی با کاربرد های فوق دارای مزایایی از جمله مقاومت مکانیکی بالا، تحمل دمای بالا، ضریب انبساط طولی کم، نفوذ ناپذیری صد در صد در برابر نور اکسیژن و مقاومت در برابر آتش سوزی می باشند.
معایب لوله های فلزی
از معایب لوله های فلزی می توان خوردگی از داخل و خارج، رسوب پذیری، عدم شکل پذیری آسان، ضریب هدایت حرارتی زیاد، افت فشار بالا، وزن زیاد و مشکلات در نصب و اجرا نام برد.
موارد و مشکلات موجود در لوله های فلزی باعث کاهش عمر مفید این لوله ها و در نتیجه باعث بروز مشکلاتی از جمله پوسیدگی و ترکیدگی لوله های فلزی و یا تغییر در رنگ و طعم آب شده که این عوامل منجر به تعویض زود هنگام تجهیزات تاسیساتی گردیده که هزینه تعویض لوله بسیار بیشتر از هزینه اولیه خواهد بود. بنابراین با روی کار آمدن پلیمرها تمایل بیشتری به استفاده از لوله های پلیمری مورد استفاده در سیستم های آب آشامیدنی و تاسیسات به وجود آمد.
انواع لوله های فلزی
۱- لوله های آهنی و فولادی گالوانیزه
این لوله ها که از جنس آهن و فولاد به صورت گالوانیزه بوده که در بخش فاضلاب و آب رسانی ساختمان استفاده می گردند. بدلیل خوردگی زیاد، عدم انعطاف پذیری و رسوب گیری زیاد استفاده از آن در لوله کشی ساختمان بسیار محدود شده است و تقریباً میتوان گفت که در کمتر موردی از آن استفاده می شود.
۲- لوله های چدنی
جنس لوله چدنی از چدن ریخته گری است و بر حسب نوع کاربردی دارند از انواع و مقدار آلیاژ، شکل و طول لوله، نوع اتصالات، در انواع متفاوتی ساخته شده اند.
به صورت رایج در لوله کشی فاضلاب از این نوع لوله استفاده می شود.
لوله های چدنی نیز از دو نوع لوله چدنی سر توپی و لوله چدنی دو سر تخت تشکیل می شوند.
مزایای انواع لوله های چدنی
- مقاومت بسیار زیادی در برابر فشارهایی که به آن وارد می شود دارد.
- ماندگاری و طول عمر بالا در مقایسه با لوله های آهنی نوع دیگر دارد.
- از تمامی جوانب این نوع لوله بسیار با صرفه تر از باقی انواع لوله ها هستند.
- لوله چدنی کاربرد بسیار آسانی در مقایسه با انواع دیگر لوله ها دارد.
- در صورت ایجاد گرفتی در لوله چدنی به راحتی میتوان گرفتگی را رفع کرد.
۳- لوله های مسی
لوله های مسی معمولا در دو نوع وجود دارند:
الف) لوله های سخت
ب) لوله های انعطاف پذیر.
نوع سخت لوله های مسی معمولا در ضخامت های متفاوتی تولید می گردد. لوله های مسی در برابر خوردگی و زنگ زدگی از مقاومت بالایی برخور دارند و در این مورد بسیار کاربردی هستند. مس فلز بسیار نرمی است و به راحتی قابل برش دادن است، البته این لوله ها بسیار مستعد آسیب دیدگی است و در طول زمان به راحتی دچار سوراخ شدن یا پارگی می گردند. در زمان نصب باید از یخ زدگی این لوله ها جلوگیری کرد چرا که در اثر یخ زدگی به راحتی دچار پارگی و ترکیدگی می گردد.
بالا رفتن قیمت مس در طی سال های اخیر باعث شده است تا لوله های PEX و CPVC بیشتر از لوله های مس استفاده گردد. لوله های مسی چیزی بیشتر از سه برابر لوله های PEX قیمت دارند. لوله های مسی سخت در بسیاری از کشورها برای مدتی طولانی برای سیستم لوله کشی ساختمان جهت آب شیرین استفاده می شد و حتی در برخی موارد خاص در سیستم لوله های فاضلاب هم استفاده می شد. نوع انعطاف پذیر و نرم لوله های مسی برای بلندمدت قابل استفاده نیست و عموماً در یخچال ها و ماشین های شست و شو استفاده می گردد. در برخی موارد برای انتقال سیال گاز از لوله های مسی نرم استفاد می شود.
لوله مسی بنا به کاربرد آن، با آلیاژها و ابعاد مختلف تولید می شود. با توجه به هدایت الکتریکی و هدایت حرارتی فوق العاده مس، کاربرد لوله های مسی نیز به دو گروه اصلی تقسیم می شود که عبارتند از:
- انتقال جریان الکتریکی
- انتقال حرارت
دسته بندی انواع لوله مسی بر اساس کاربرد
۱) لوله مسی شاخه ای
لوله های مسی به صورت شاخه ای در صنایعی همچون تهویه مطبوع، صنایع برودتی، الکتریکی و بهداشتی مورد استفاده قرار می گیرد. در قطرهای 64 میلی متر به بالا فقط به صورت شاخه ای عرضه می شوند لوله های شاخه ای تا قطر 18 میلی متر را در حالت سرد و به کمک ابزار مناسب می توان خم کرد.
لوله مسی شاخه (Straight)
لوله مسی شاخه straight به صورت شاخه ای در صنایعی همچون تهویه مطبوع، صنایع برودتی، الکتریکی و بهداشتی مورد استفاده قرار می گیرد. ابعاد لوله های مسی بدون درز بسیار دقیق بوده و دارای داخلی کاملا عاری از هرگونه چربی و آلودگی و سطحی شفاف است که باعث می شود هدایت الکتریکی مناسب، مقاومت به خوردگی باال و هدایت الکتریکی و حرارتی عالی داشته باشند. لوله های مسی شاخه ای با آنیل های سخت، نیمه سخت و نرم قابل عرضه است.
۲ ) لوله مسی کلاف
لوله مسی کلاف برای مقاصدی همچون تعمیرات و اتصالات در صنایع تهویه و برودت بکار می رود. این محصول دارای خم پذیری مناسب است که باعث تسهیل استفاده از آن در سیستم های لوله کشی، خطوط انتقال گاز، سیستم های تهویه و لوله های برودتی می
شود. به همین دلیل این محصول معمولا بصورت آنیل شده عرضه می شود . لوله های کلافی در حالت سرد بدون استفاده از ابزار قابلیت خم شدن دارند.
۳) لوله مسی مویین
این نوع لوله همانطور که از نامش پیداست، قطر بسیار کمی دارد و کاربرد آن عمدتا در سیستم های تبرید و چیلر هاست. محل قرارگیری این لوله بین خروجی فیلتر (درایر) و ورودی اواپراتور است. قطر و طول آن در کیفیت سرمای ایجاد شده بسیار با اهمیت است.
دسته بندی انواع لوله مسی بر اساس نیاز بازار
۱) لوله مسی TPC
این گروه از لوله ها دارای هدایت الکتریکی فوق العاده ای هستند و مصارف الکتریکی دارند. تولید انواع کابلشو از این نوع لوله ها انجام می شود.
۲) لوله مسی DHP و DLP
این نوع از لوله ها علاوه بر قابلیت هدایت حرارتی بالا، قابلیت جوشکاری مناسبی دارند. از این رو در تولید مبدل های حرارتی کاربرد دارند.
دسته بندی انواع لوله مسی بر اساس ضخامت دیواره
۱) لوله های نوع K
لوله های نوع K دارای ضخامت بیشتری از نوع L و نوع M در هر قطر مشخصی هستند. این نوع لوله ها به طور معمول برای توزیع آب، حفاظت از آتش، روغن، سیستمهای تهویه و کاربردهای بسیار دیگر در صنعت استفاده می شوند. استفاده از این نوع لولهها در برنامه های انتقال گاز طبیعی تایید نشده است زیرا محیط گاز می تواند به اتصالات لوله آسیب برساند.
در نوع K لوله های مسی می توان از اتصالات فشرده استفاده کرد و در انواع سخت و نرم موجود است. این نوع لوله ها برای استفاده در کارهای زیرزمینی و لوله کشی آب و فاضلاب و خطوط اصلی آب توصیه می شوند.
۲) نوع L
انواع L لوله های مسی در برنامه های داخل ساختمانی لوله کشی، حفاظت از آتش سوزی و سیستم های تهویه مطبوع در برخی موارد استفاده می شوند. لوله های مسی نوع L را می توان با اتصالات گرمایی، فشرده سازی و اتصالات شعله ای مورد استفاده قرار داد و در انواع سخت و نرم قابل استفاده است.
می توان این نوع لوله را به عنوان شایع ترین نوع لوله های مسی نام گذاری کرد که استفاده می شوند. زیرا می توان آن را در بسیاری از کاربردهای مختلف حتی بیشتر از نوع K استفاده کرد. مس نرم را میتوان برای تعمیر و تعویض لوله های آب قدیمی استفاده کرد. اگرچه در این مورد استفاده از لوله های مسی سخت و با دوام تر توصیه می شود. اغلب این نوع لوله ها در خارج از خانه استفاده می شوند، جایی که به طور مستقیم در معرض هوا قرار می گیرند. دیواره های نوع L لوله مس ضخیمتر از دیواره های نوع M لوله ها می باشد.
۳) نوع M
دیواره نوع M لوله های مسی، نازک تر از دیواره های نوع K و L است. این نوع لوله مسی با اتصالات شعله ای انعطاف پذیر استفاده می شوند و همچنین می توانند در لوله های نرم و سخت بدست آیند. از این نوع لوله برای خدمات آب خانگی و سیستمهای خلاء استفاده میشوند. لوله نوع M نوع پرکاربرد لوله به دلیل قیمت بسیار کم آن می باشد و به همین دلیل از آن برای توزیع آب در داخل خانه استفاده می شود.
۴) لوله کشیDMV
لوله مسی DMV یکی از چهار نوع لوله است که کمتر مورد استفاده قرار می گیرد. استفاده اصلی آن در تخلیه فاضلاب است و همچنین در خانه های قدیمی یافت می شود. این نوع لوله همچنین می تواند برای نصب اتصالات لوله کشی مورد استفاده قرار گیرد، و باید فقط در موارد کاربردی روی زمین استفاده شود. این نوع لوله ها دارای علائم زرد رنگی هستند که کمک می کند آن را از نوع M شناسایی کنید.
مزایای لوله مسی
- انتقال حرارت زیاد و سریع
- یکنواخت بودن توزیع دما در بدنه
- ساختار ساده با هزینه ساخت پایین
- سازگار با محیط زیست
محدودیت های لوله مسی
لوله های مسی مقاومت مطلوبی در برابر خوردگی حاصل از اکسیژن محلول در آب دارند. هر چند این لوله ها در مقابل انواع دیگر خوردگی مصونیت ندارند. اسید حاصل از تغییرات شیمیایی ضد یخ های پایه گلیکول در دماهای بالا می تواند به این لوله ها آسیب برساند. این نوع خورندگی مخصوصاً در سیستم های خورشیدی که گاهاً آب در کلکتور آنها تحت تابش شدید آفتاب به مدت زیادی ثابت می ماند رخ می دهد. لوله های مسی همچنین در مقابل غلظت های بالای سولفید هیدروژن آسیب پذیرند.
لوله های مسی مورد استفاده در تاسیسات گرمایی و سرمایی بایستی مطابق یکی از استانداردهای ISO274 ، part1 2871 BS 88DANSI ،DIN1786 می باشد.
۴- لوله استنلس استیل (ضدزنگ)
لوله استنلس استیل یکی از مهمترین و پرکاربردترین لوله های صنعتی است که از جنس فولاد با روکش کروم ساخته شده است.
این لایه کروم باعث افزایش مقاومت آهن نسبت به گرما، رطوبت و ضربه می شود و لوله استنلس استیل یک لوله ضدزنگ، ضد خوردگی و ضدضربه بشمار می آید.
لوله استنلس استیل در صنایع شیمیایی، صنایع غذایی، صنعت نفت و گاز، تولید برق، پزشکی، و داروسازی، ساختمان سازی و لوله کشی فاضلاب حاوی مواد اسیدی غلیظ آزمایشگاه ها کاربرد دارد. همچنین نوعی لوله بنام لوله استنلس استیل دکوراتیو وجود دارد که در گروه لوله های تزیینی قرار می گیرد و معمولا در ساخت نرده ها، حفاظها و سازه های تزیینی بکار می رود.
۵- لوله آلومینیوم
لوله های آلومینیومی یکی از آلیاژهای استیل است و مهمترین ویژگی آنها وزن سبک آنها و مقاومت نسبت به خوردگی است.
از دیگر مزایای آنها خم پذیری، استحکام، خوش تراش بودن و قابلیت جوشکاری است. این لوله ها در لوازم خانگی، تأسیسات حرارتی و برودتی ساختمان، صنایع شیمیایی، لوله کشی زمین های کشاورزی، ساخت کویل ها و رساندن هوای خشک به کار می رود.
لوله آلومینیومی برحسب کاربرد آن در سایزها، ضخامتها و آلیاژهای گوناگون ساخته می شود.
۶- لوله های برنجی
قابل استفاده در لوله کشی تأسیسات گازی و شیمیایی و گاهی تبرید است.
۷- لوله های سربی
در لوله کشی تأسیسات فاضلاب حاوی اسیدهای غلیظ کاربرد دارد.
همانطور مشاهده نمودید لوله ها دارای انواع مختلف و کاربردهای متفاوتی می باشند که در این بخش به بررسی انواع لوله ها ی فلزی و کاربردهای آن ها پرداختیم. برای مطالعه درباره لوله های غیر فلزی و کاربردهای آنها همچنین دسته بندی لوله ها از نظر نحوه ساخت و شکل تولید به بخش دوم مقاله مراجعه نمایید:
محصولات پیشنهادی:
