حوادث گاز مونو اکسید کربن

فهرست مطالب

1 آشنایی با گاز مونو اکسید کربن و حوادث ناشی از نشت آن

آشنایی با گاز مونو اکسید کربن و حوادث ناشی از نشت آن

با رعایت این نکات خطر گازگرفتگی را به صفر برسانید!!

گاز CO (مونو اکسید کربن) چیست؟

گاز مونو اکسید کربن بی رنگ، بی بو، بی مزه و بسیار سمی می باشد که از احتراق ناقص مواد آلی کربن دار مانند زغال سنگ، چوب، کاغ، بنزین، گازوئیل، نفت، گاز و سایر مواد آلی تولید می شود. این گاز کمی سبکتر از هواست اما قابیت انتشار یادی دارد در نتیجه پس از تولید به سرعت در مام نقاط اتاق اعم از بالا و پیین انتشار یافته و متراکم می شود. همانطور که اشاره نمودیم این گاز بسیار سمی می باشد و در تراکم 0.4 درصد در هوا یا 400ppm در کمتر از یک ساعت کشنده است.

اثرات گاز مونو اکسید کربن بر روی انسان

علائم اولیه ناشی از این گاز تا حدی شبیه به آنفولانزا است با این تفاوت که در آن تب وجود ندارد و اثرات آن شامل:

خواب آلودگی و خمیازه کشیدن بیش از حد، گیجی، ضعف و بیحالی، امکان بروز سر درد شدید، گاهی تهوع و استفرا، پرش های عضضلانی و اختلال حرکتی، احساس نبض پرو صدا دار در ناحیه شقیقه، افزایش فشار خون، کشاد شدن مردمک چشم و کاهش دید، تیره شدن رنگ پوست، رنگ پریدگی دور لب ها و یا صورتی شدن آن، گاهی سفتی عضلات به خصوص لات فک، قطع تنفس، تشنج، اغما و مرگ از جمله اثرهایی هستند که در اثر مسمومیت با گاز مونو اکسید کربن ممکن است ایجاد شود.

زمانی که فردی بر اثر گاز CO مسموم می شود به سرعت این گاز با گلبول های قرمز خون ترکیب شده که میل ترکیبی گاز CO با هموگلوبین خون 250 برابر بیشتر از میل ترکیبی اکسیژن با هموگلوبین خون است به همین دلیل جایگزین اکسیژن بافت شده و در نهایت منجر به خفگی در کل بافت های بدن می شود.

در ضمن غلظت گاز CO در فضا در ایجاد مسمومیت بسیار موثر است.

چگونگی برخورد با مسمومیت ناشی از گاز CO

سریعا از هوای آزاد تنفس نمایید و درها و پنجره ها را باز کنید و وسایل (اجاق گاز، بخاری و…) را خاموش کنید. یقه پیراهن، کمربند و لباس های تنگ خود را باز کنید.

در صورت امکان عملیات اکسیژن دهی به فرد مسموم را با نهایت دقت شروع کنید.

باز نگه داشتن راه های هوایی و تماس با اورژانس.

به یاد داشته باشید که خارج کردن افراد مصدوم از محیط آلوده و قرار دادن آنها در محیط باز از مهمترین اقدامات محسوب می شود و به گزارش خبرگزاری دانشجویان بیمارانی که به دلیل مسمومیت ناشی از گاز مونو اکسید کربن در بیمارستان بستری می شوند خطر مرگ آنها تا 7 سال پس از مسمومیت به خصوص بیماران قلبی افزایش پیدا می کند و برای عواقب بعدی آن باید مرتبا وضیت سلامت خود را چک نمایند.

گروه های در معرض خطر

تمامی افرادی که در مرض گاز CO قرار دارند ولی کودکان، زنان باردار و سالمندان جزء گروه آسیب پذیر و در عرض خطر بیشتری با گاز CO می باشند و علائم مسمومیت در آنها سریعتر و با شدت بیشتری نمایان می شود.

اثرات گاز مونو اکسید کربن بر روی کودکان

تمامی کودکانی که در معرض گاز CO حتی به مقدار کم قرار می گیرند مانند پارکینگ خودروها و… به مرور زمان از یادگیری آنها کاسته شده و موجب اختلال در هوش آنها خواهد شد.

منابع تولید گاز CO

سوختن کامل زمانی انجام می شود که اکسیژن کافی در محیط وجود داشته باشد:

بخاری گاز سوز
بخاری نفت سوز
بخاری چوبی
شومینه های گازی و چوبی
وسایل گاز سوز
کوره ها سیگار
اگزوز خودروها و…

آیا میتوان از گازگرفتگی با گاز کربن مونوکسید پیشگیری نمود؟

منایع تولید گاز CO در ساختمان ها

استفاده از وسایل گازسوز و گرمایشی بدون دودکش
نقص در دودکش و نشت گاز به ضای مسکونی
استفاده از وسایل خوراک پزی برای گرمایش
به کار گیری روشنایی گازی به مدت طولانی بخصوص در فضای بدون تهویه
آبگرمکن های دیواری و زمینی به ویژه وقتی دودکش مناسب ندارند.
ضعف در دودکش شومینه
معیوب بودن مشعل شوفاژ
خودروی روشن در پارکینگ
نبودن تهویه درست و مناسب در محیط
نقص فنی در وسایل گرمازا
نقص فنی در شبکه تهویه (لوله کشی آبگرمکن ها، بخاری ها، شومینه ها و…)

رابطه سرما و مسمومیت با گاز CO

در ماه های سرد سال میزان حوادث ناشی از مسمومیت با گاز مونو اکسید کربن افزایش می یابد. زیرا از یک سو دامنه استفاده از وسایل گرمایشی بیشتر می شود و از سوی دیگر به علت سردی هوا، عمل تهویه به خوبی صورت نمیگیرد(به دلیل کمتر باز و بسته شدن درب و پنجره ها و پوشاندن روزنه های موجود در آن)

میزان CO در هوا و اثرات آن بر روی انسان

نشانه های گاز مونو اکسید کربن (قاتل نامرئی) در منزل:

شناخت علائم وجود گاز مونو اکسید کربن در منزل یا محیط کار، بهترین راه بری فرار از دست این قاتل نامرئی و بی رحم است. شاید مهمترین علت بروز گاز گرفتگی بی اطلاعی و غفلت باشد. هنوز بسیاری از مردم کشنده بودن این گاز را باور ندارند و توصیه های ایمنی را جدی نمی گیرند. گاز CO قربانیان خود را در محیط های بسته و بدون تهویه مناسب به دام می اندازند و آرام و بی صدا فرد را می کشند.

دستگاه هشدار دهنده مونوکسید کربن را چقدر می شناسید؟

راهکارهای ایمنی:

1- اگر در محیط بسته قرار داشتید و علائم مسمویت ببا گاز را در خود و یا دیگران مشاهده کردید، هرچه سریعتر پنجره ها را باز و به هوای آزاد بروید و به دیگران اطلاع دهید و به اتاق های دیگر سر بزنید و حتی به همسایه های بالایی و پایینی نیز اطلاع دهید.

2- در فصل سرما همه روزنه ها را در منزل یا محیط کار مسدود نکنید. مخصوصا در اتاق خواب کمی جریان هوا ایجاد کنید.

3- در صورت امکان از یک شناساگر گاز CO در منزل یا محیط کار در نزدیکی وسایل گرمازا استفاده کنید.

4- هر چند وقت یکبار دودکش وسایل گرمایشی و پخت و پز را کنترل کنید.

5- مسدود نکردن کامل دریچه کولر (2.5 بسته و 1.3 آن باز ) به دلیل جابه جایی هوا و در هنگام انتشار گاز مونو اکسید کربن تجمع گاز خیلی سریع اتفاق نیافتاده و فرصت بیشتری نیز وجود دارد.

6- از وسایل گرمایشی استاندارد و با دودکش استاندارد استفاده کنید و از لوله های آکاردئونی برای دودکش ها استفاده نکنید و بخاریهای بدون دودکش به هیچ عنوان از تولید گاز CO جلوگیری نمی کنند.

7- دودکش ها هرچه مستقیم تر و عمودی باشند بهتر است و محل اتصال آنها محکم و بدون درز و از نوع استاندارد باشد.

8- دودکش ها در پشته بام حداقل 60cm بالاتر از بلندترین نقطه ساختمان باشد و دارای کلاهک مخصوص H باشد و دودکش های فلزی خارجی را با عایق غیر قابل اشتعال بپوشانید.

9- از وسایل گازسوز و گرمایشی بدون دودکش برای گرم نمودن منازل مسکونی و یا محیط های بسته و کوچک که جریان هوا در آن وجد ندارد استفاده نشود.

10- قبل از استفاده از وسایل گرمایشی مسیر دودکش را کنترل و از باز بودن و بدون درز بودن آن اطمینان حاصل نمایید.

11- برای گرم نودن خانه و محیط های بسته از چراغ های خوراک پزی مانند اجاق گاز، پیک نیک و… استفاده نکنید.

12- از وسایل روشنایی گاز سوز به مدت طولانی در محیط های بسته و بدن تبادل هوا استفاده نکنید.

13- رنگ شعله وسایل گرمایشی یا پخت و پز باید آبی باشد در غیر این صورت نشانه وجود نقص در سیستم سوخت رسانی یا کبود اکسیژن در محیط است.

14- داغ بودن دودکش بهترین آزمایش سلامت دودکش است اگر دودکش داغغ نبودن نشانه خارج نشدن محصولات احتراق و گازهای سمس از دودکش است.

15- از نصب آگرمکن در حمام و روشن کردن اجاق گاز در آشپزخانه برای گرم نمودن خانه جدا خود داری نمایید.

16- قطر لوله دوکش باید مساوی یا بزرگتر از قطر لوله خروجی دستگاه گاز سوز باشد.

17- از قرار دادن دودکش بخاری در آب جدا خودداری فرمایید.

18- آبگرمکن های دیواری گازی اگر به مدت طئلانی روشن باشند خطرناک است.

19- نصب آبگرمکن های دیواری در فضاهای بسته و کوچک و بدون جریان هوا غیر مجاز و خطرناک می باشد.

20- هر وسیله گاز سوز باید دارای یک دودکش مستقل و منتهی به فضای بیرون باشد.

21- قطر دودکش داخل دیوار نبایستی کمتر از قطر دودکش بخاری باشد.

22- استفاده از شومینه به عنوان تنها وسیله گرمایشی در منازل توصیه نمی شود.

23- از اتصال هود آشپزخانه به دوکش وسایل گاز سوز جدا خودداری فرمایید.

فواصل ایمنی دستگاه های گاز سوز با مواد قابل اشتعال:

چگونگی اطمینان از کارکرد صحیح دودکش

با آزمایش های ساده ای می توان از کارکرد صحیح دودکش مطمئن شد.

1- آزمایش قبل از نصب وسیله گرمایشی

قبل از اینکه وسیله گرمایشی را وصل کنیم درپوش دودکش روی دیوار را برداشته و شمع یا فندک روشن را به آستانه دودکش نزدیک کرده چنانچه شعله به سمت داخل دودکش متمایل شد نشانه کارکرد صحیح آن می باشد. در غیر این صورت دودکش دودکش مزبور فاقد جریان مکش بوده و نصب وسیله حرارتی به آن بسیار خطرناک و ممنوع می باشد. راه دیگر استفاده از طناب و وزنه می باشد که بالای پشت بام رفته و وزنه متصل به طناب را از داخل خروجی دودکش به پایین هدایت کنید. (اگر وزنه در دهانه ورودی دودکش دیده شد دلیل بر باز بودن لوله می باشد.

2- آزمایش هنگام روشن بودن وسیله گرمایشی:

در حالی که وسیله گرمایشی روشن است ا احتیاط کامل، دودکش داخل خانه وسیله گرمایشی را لمس کرده اگر دمای بالا حس شد نشانه کارایی صحیح سیستم می باشد ولی اگر دودکش آن سرد بود نشانه مکش نکردن دودکش و کارکرد ناصحیح ان می باشد که باید وسیله گرمایشی را خاموش و به رفع عیب آن به وسیله افراد واجد شرایط پرداخت.