پرده ضد حریق چیست و چه کاربردهایی دارد؟

امروزه پرده ضد حریق و دود اهمیت بســیار ویژه ای در ایمنی ســاختمانها پیدا کرده است. علاوه بر بحــث زون بندی (مثل جداســازی زون های پارکینگ) مطابق بخش 2.4.4.4 از استاندارد NFPA92 نســخه 2018، می تــوان از موانــع دود (Smoke Barriers) به منظور جلوگیری از انتشــار و گسترش دود به فضاهای مرتبط به هم جلوگیری کــرد. در نتیجه هنگامی که یک منطقه (زون) دچار حریق می شــود، کل منطقه دچار ســانحه نخواهد شد، زیرا پرده ها مانند عایق زونها در برابر حریق عمل می کنند. 

مطابق بند 45.3.3 از استاندارد NFPA80 ویرایش 2019 ،دستگاه fail-safe دستگاهی است که عملکرد از قبل تعیین شده ای به محض از دست رفتن توان داشته باشد. در اصل هدف این مکانیسم ادامه ی فعالیت سیستم حتی با قطع شدن منبع قدرت است که فقط مختص به پرده ها نبوده و برای درب ضد حریق و ســایر تأسیسات استفاده می شود؛ مثلا در برخی تجهیزات که fail-safe نیســتند، از اتصال زودگداز (fusible link) برای بســته شدن سیستم مورد نظر در اثر جاذبه استفاده می شود؛ مثلا در حریق در دمای 74 درجه سلسیوس. پرده دود gravity fail-safe، بــه پرده ضد حریق اجــازه می دهد تا حتی در مواقع قطع برق و تمام شــدن منبع اصلی قــدرت و حتی باتری، باز شــود. مطابق بند 20,7,1,2  از اســتاندارد NFPA80 ویرایش 2019، بسته شدن خودکار اضطراری می بایست توسط جاذبه باشد. (در مقابل این حالت، حالت secure است که جدا از بحث حریق و  در موارد امنیتی مثال برای درب ها استفاده می شود)

معمولا fire shutter با fire curtain مقایسه می شود. مورد دوم (پرده ضد حریق یا fire curtain) اگرچه محافظت فیزیکی کمتری دارد ولی در مقابل محافظت حریق بهتری دارد. در حالت  rolling fire shutter همانطور که از نامش مشخص است به صورت کرکره ای در حالت باز رول شده است که در حالت حریق بسته می شود.

پرده هــای آکاردئونی(accordion) در گوشــه های ســاختمان جایی که ســتون یــا دیواری وجود ندارد یــا در جاهایی که نیاز به انحنا وجود دارد اســتفاده می شــود. از محدودیت های مهم طراحی در ایــن نوع پرده می تــوان به محدودیت در طول و ارتفاع اشــاره کرد. همچنین پروســه دوخت پارچه در ایــن نوع از پرده ضد حریق چالش ها و پیچیدگی هــای خــاص خود را دارا اســت. در حالی که پرده های roll up همواره به صورت خط مســتقیم بــوده و هیچگونه انحنا و زاویه دهــی در این نوع پرده ممکن نخواهــد بود ولی از مزایای این مــدل پرده ها قابلیت اســتفاده در فواصل طولانی اســت که گاهی عرض آن به بیش از 20 متر می رسد. 

علاوه بر پرده ضد حریق و ضد دود می توان از درب ضد حریق در ساختمان ها نیز استفاده نمود، درب ضد حریق به گونه ای طراحی شده که در صورت ایجاد حریق در یک اتاق از گسترش آتش تا به قسمت های دیگر ساختمان جلوگیری می کند همچنین به علت مجهز بودن به دود بند، دود ناشی از احتراق به قسمت های دیگر ساختمان سرایت نخواهد کرد. درب ضد حریق در انواع مختلف و با جنس های متفاوتی در بازار وجود دارد که هرکدام از انها دارای مقاومت های مختلفی دربرابر آتش می باشند. 

• درب ضد حریق چیست و چه ویژگی هایی دارد؟

   

پارتیشن جلوی درب آسانسور با پرده ضد حریق

با توجه به اینکه بیشترین شلوغی در آتش سوزی جلوی درب آسانسور منطقه ی خروج است، با استفاده از پرده حریق، یک پارتیشن (تفکیک) امن از جلوی درب آسانسور تا محل خروج مسیر ایجاد می شود.

ایجاد ایمنی جنبه بیرونی ساختمان با پرده ضد حریق

با نصب پرده ضد حریق در بنای خارجی ســاختمان و روی پنجره های مشــرف به پله ی فرار، در هنگام حریق پله ها از آتش سوزی و دمای بالای شعله ها محفوظ می مانند.

در عملکرد اضطراری، به افرادی که پس از بســته شدن پرده در حریــق به دام افتاده اند کمک می کنــد تا ضمن حفظ ایمنی بتوانند به ناحیه ی پشــت پرده برســند. با زدن کلید اضطراری کنار پــرده، پرده تــا حدی که قبــلا برنامه ریزی شــده جمع می شــود تا علاوه بــر اینکه همچنان دود را بــالا نگه می دارد، امکان خروج افراد را نیز مهیا ســازد و سپس به صورت خودکار بسته شود.

آتریوم ها 

امــروزه در طراحی محاســبات آتریوم، اســتفاده از پرده های دودبند می توانــد ظرفیت فن را به طور قابل توجهی کاهش دهد.
با نصب پــرده دود و کاهش ظرفیت فــن، الیهی دود میتواند در ارتفاع کمتری تشــکیل شود که می بایســت اثرات مکانیسم انتقال گرمای تشعشــع و جلوگیری از پدیده هایی مثل فلش اور ( Flash over) پیش بینی شود. 

کاربرد پرده ضد حریق و دود در پارکینگها

امروزه برای جداســازی زونها در پارکینگ ها از پرده دودبند اســتفاده می شــود. مطابق آخرین ضوابط مالک عمل ســازمان آتش نشانی تهران در صورتی که مســاحت ناخالص هر طبقه از پارکینــگ بیش از 2000 مترمربع باشــد، هر طبقه باید حداقل به دو قسمت به اندازه های تقریبا مساوی تقسیم شده و به دو خروج دسترســی داشــته باشد که خروج دوم اســتثنا می تواند آسانســور و یا پله برقی باشــد. این زون بندی مطابق ضوابط آن سال میتوانست توســط جداکننده های فیزیکی نظیر دیوارها و مصالــح مقاوم، پرده دودبند، موانع دود، درب ریلی و کرکره ای انجام گیرد کــه مصالح به کار رفته می بایســت دارای مقاومت کافی در برابر حریق باشــند (البتــه امروزه درب های کرکره ای نیــز به ســمت جایگزینی با پــرده دودبند می رونــد). جزئیات بیشــتر در ضوابط مالک عمل ســازمان آتشنشــانی تهران قید شده است.

خصوصیات فیزیکی پرده ضد حریق

تفــاوت اصلی پرده ضد حریق و پرده دود در چیســت؟ پــرده حریق به منظور جداســازی حریق بین دو فضا اســتفاده می شــود که می بایست 1000 درجه سلســیوس را تحمل کند ولی پرده دود کــه تنها در معــرض دود قرار می گیرد میتوانــد به 600 درجه سلسیوس کاهش یابد. پرده های حریق به صورت کلی دارای سه تیپ هستند: EI، E و EW.

E از عبور دود و شعله جلوگیری می کند، EI علاوه بر دو مورد پیــش گفته از عبور حــرارت نیز جلوگیری می کنــد (به میزانی که اجســامی که سمت حریق نیستند شــعله ور نشوند) و EW که علاوه بر ســه مورد گفته شــده، عبور حرارت را تا حدی کم می کند که آســیب دیدگی افرادی که در سمت حریق نیستند نیز کاهش یابد.
پوســت بدن در معــرض تابش حرارتی به میــزان 4 کیلو وات بر مترمربع و به مدت 15 تا 35 ثانیه احســاس سوزش و درد خواهد کــرد. در صورت افزایش این زمان بیش از 100 ثانیه احتمال ایجاد تاول و ســوختگی وجود خواهد داشــت. ایجاد پوشش آلومینیومی روی پارچه میتواند با افزایش بازتابش حرارتی تا دمای 600 درجه سلســیوس، ضریب انتقال حــرارت کلی را به مقــدار قابل توجهی کاهش دهد.

 نمونه مشخصات پرده دود

– ترکیبات: شیشــه + آلومینیوم + پوشش پلیمری در هر طرف از پارچه تست؛
– ظرفیت تحمل حرارت: 1000درجه سانتی گراد در 60 min؛
– رنگ: خاکستری؛
– ابعاد: ضخامت 0.43 mm؛
– تعداد چله در هر سانتیمتر: 18 عدد.

نمونه مشخصات پرده حریق

– ترکیبات: فولاد ضد زنگ + سیستم تقویت + شیشه بافته شده + پارچه پوشش داده شده با نقره پلیاتیلن + الیاف پشم شیشه؛
– ظرفیت تحمل حرارت: 1000درجه سانتیگراد در 270 min؛
– رنگ: خاکستری؛
– ابعاد: ضخامت 0.5 mm و عرض 1000 mm؛
– تعداد چله در هر سانتیمتر: 16 عدد؛

– استحکام کششی چله: 450 N/cm؛
– استحکام کششی پود: 550 N/cm؛
– جایگزین بسیار عالی برای دربهای حریق.

بنابراین با توجه به پیشرفت تکنولوژی در زمینه ایمنی در برابر آتش، نصب پرده ضد حریق، درب ضد حریق و پرده دود بند می تواند تاثیر بسیاری برای مقابله با آتش سوزی و مهار به موقع حریق داشته باشد.

منابع:

نویسنده: داریوش فرجی -دانشجوی دکتری مکانیک سیالات و تبدیل انرژی-طراح، مدرس و مولف تاسیسات مکانیکی

کتاب فشار مثبت پلکان و تهویه پارکینگ، داریوش فرجی، انتشارات یزدا

استاندارد NFPA80 استاندارد درب های حریق و دیگر محافظ های بازشو، ویرایش 2019

محصول پیشنهادی:

انواع درب ضد حریق