در این بخش از مقالات گاز رسانی در مهام مارکت درباره نصب دمپر بارومتریک توضیح خواهیم داد.

با خاموش شدن محفظه احتراق حجم بزرگی از گازهای داغ محصول احتراق به سرعت از مسیر دودکش خارج شده و درنتیجه دمای دیواره درونی محفظه احتراق و آب گرم ذخیره شده در سیستم به سرعت سرد شده و نرخ خاموش و روشن شدن دستگاه هم افزایش می یابد که نتیجه همه اینها چیزی نیست جز هدررفت حرارت و افزایش مصرف سوخت و انرژی . نتایج تحقیقات انجام شده در دهه ۸۰ و ۹۰ در کشورهای صنعتی پیشرفته نشان از صرفه جویی ۱۳-۸ درصدی با استفاده از دم پرهای خودکار دارد .

در کشور ما و به دلیل استفاده از تجهیزات نامناسب و غیراستاندارد با راندمان و کیفیت پائین، میانگین صرفه جویی ناشی از استفاده از دمپرهای خودکار نزدیک به ۹ %گزارش شده است. دمپر وسیله ای الکترومکانیکی است که بر روی مسیر دودکش و درست پس از کلاهک دیگ نصب می شود و با خاموش شدن مشعل فرمان بسته
شدن دریچه دودکش صادر و تیغه ای به شکل خودکار مسیر دودکش را می بندد و از خروج گازهای داغ حاصل از احتراق جلوگیری می کند. این تیغه تا هنگام روشن شدن دوباره مشعل هم چنان در حالت بسته می ماند و هم زمان با روش نشدن دوباره مشعل بی درنگ باز می شود و بار دیگر مسیر خروج دود را باز می کند.

نصب دمپر بارومتریک را میتوان به سادگی بر روی دودکش تمام دیگ ها پیاده کرد. سازوکار عملکرد آنها به نوع مشعل (دمنده دار یا اتمسفریک) بستگی دارد. برای دستیابی به بالاترین اندازه صرفه جویی به کمک دمپرها باید به چند نکته ازجمله سرعت پاسخ سریع (زمان صدور فرمان تا بسته شدن دریچه ) و دقت چفت شدگی (fitting-tight) تیغه دمپر دقت کرد.

صرفه جویی به دست آمده از نصب دمپر که از راه کاهش اتلاف حرارتی و افزایش زمان میان خاموش و روشن شدن مشعل به دست می آید به عوامل گوناگونی مانند دمای محیط خارج از ساختمان، بار حرارتی ساختمان، وضعیت دودکش، تعداد مشعل ها در سیستم، تناسب ظرفیت حرارتی مشعل با قطر دودکش، وضعیت عملکرد پمپ های آب گرم چرخشی و مصرفی، میزان مصرف آب گرم، عایق کاری سیستم لوله کشی، عایقکاری بدنه دیگ،
درزبندی پره های دیگ، موقعیت استقرار موتورخانه و تبادل حرارتی آن با محیط و … بستگی دارد. برای نمونه سرد شدن هوا ، افزایش بار حرارتی ساختمان و کوتاهتر شدن فاصله زمانی روشن و خاموش شدن مشعل را به دنبال داشته و درنتیجه از اندازه صرفه جویی هم کاسته خواهد شد. نمونه دیگر سیستم های گرمایشی قدیمی تر با دیگ های بزرگ است که در زمان خاموشی مشعل، گرمای بسیار زیادی را در زمان بسیار کوتاهی از دست
می دهند و درنتیجه مورد بسیار مناسبی برای نصب دمپر خودکار به شمار می آیند. تناسب ظرفیت حرارتی مشعل با دودکش از عوامل بسیار مهم و موثر کارایی نصب دمپر بارومتریک است . در بسیاری از موارد ناهمخوانی ظرفیت حرارتی مشعل و قطر دودکش (نصب مشعل کوچک با ظرفیت حرارتی پائین بر روی دیگی با دودکش بزرگ ) موجب خروج سریع هوای داغ از دودکش و کاهش فاصله زمانی خاموش و روشن شدن مشعل می شود و درنتیجه کارایی و اثربخشی نصب دمپر بارومتریک هم چندان به چشم نخواهد آمد. دمپرها دو گونه اصلی دارند:
۱ ) دمپرهای الکترومکانیکی: این دمپرها با برق مشعل در ارتباط اند و مادام که مشعل روشن است این دریچه باز است و با خاموش شدن مشعل به سرعت دریچه عمل می کند و مسیر خروج دودکش را می بندد. به دنبال فرمان روشن شدن دوباره مشعل، پس از یک تاخیر زمانی کوتاه (۳۰-۱۰ ثانیه) برای اطمینان از باز شدن مسیردودکش، شیرهای سوخت باز و مشعل روشن می شود.
۲) دمپرهای گرمایی: در این دمپرها هنگامی که درجهحرارت محفظه احتراق کم می شود (به دلیل خاموشی مشعل) دریچه عمل کرده و مسیر دودکش را می بندد و با بالارفتن درجه حرارت، هوای گرم باعث باز شدن این دمپر آلیاژی شده و مادام که درجه حرارت بالا باشد همچنان باز می ماند. این دمپرها بسیار ارزان هستند و به منبع خارجی نیرو نیاز ی ندارند. از آنجا که کارایی این گونه دمپرها چندان بالا نیست استفاده از آن تنها در سیستم های کوچک و ساده گرمایش آب پیشنهاد می شود که نیاز و امکان استفاده از منبع خارجی نیرو وجود ندارد.

نصب دمپر بارومتریک بسیار ساده و آسان است ولی بهتر است هنگام سیم کشی ها و تنظیم و راه اندازی آن راهنمایی ها و شیوه نامه سازنده مبنای کار قرار گیرد.

برخی نکات مهم و فراگیر که در هنگام نصب دمپر بارومتریک باید مورد دقت و توجه قرار گیرد عبارتند از:

• دمپر باید در آغاز مسیر دودکش و در نزدیکترین نقطه روی خروجی دیگ یا بویلر نصب شود.
• فضای کافی برای دسترسی آسان به دمپر باید فراهم باشد.
• دمپر را می توان هم به شکل افقی و هم عمودی نصب کرد.
• هنگام نصب باید به جهت جریان هوا که با پیکان روی دمپر حک شده دقت کرد (اگر دمپر به شکل افقی نصب شده باشد وزنه ثقلی دمپر همیشه باید در پائین قرار داشته باشد)
• روی سطحمقطع محور تیغه دمپر شیاری هست که پس از نصب دمپر وضعیت قرار گرفتن تیغه را نشان می دهد.
• باید توجه داشت که معمولا وزنه ثقلی روی تیغه دمپرها در کارخانه برای نصب در حالت افقی تنظیم می شود. پس اگر قرار باشد دمپر در حالت عمودی نصب شود باید وزنه ثقلی به اندازهای کم شود که کارکرد درست دمپر به دست آید.
• راه انداز برقی را می توان برای “بازشدن پس از تحریک” و یا “بسته شدن پس از تحریک” بر اساس راهنمایی سازنده تنظیم کرد.