۱-۱۴-۱۷- جوشکاری شبکه های گازرسانی فولادی

۱-۱-۱۴-۱۷- کلیات

جوشکاری لوله های فولادی گاز و اتصالات مخصوص آنها باید به روش جوشکاری برقی دستی انجام شود. روش جوشکاری دستی، بازرسی ها و کیفیت آن باید مطابق استاندارد API-1104  باشد.

۲-۱-۱۴-۱۷- ارزیابی و تعیین صلاحیت جوشکاران

 جوشکارانی که برای جوشکاری لوله های فولادی گاز به کار گرفته میشوند باید قبل از اقدام به جوشکاری بر طبق روش جوشکاری تأیید شده و بر اساس استاندارد API-1104 مورد ارزیابی قرار گیرند.

در صورت قبولی باید به هر جوشکار یک شماره به عنوان کد جوشکار اختصاص داده شود.

 در صورت تغییر در روش جوشکاری، ارزیابی جوشکاران باید مجدداً و بر طبق روش جدید انجام شود.

مسئولیت کنترل مدارک، صلاحیت، ارزیابی جوشکاران و بررسی و تائید روش جوش بر عهده دستگاه نظارت است. در صورت لزوم دستگاه نظارت میتواند برای ارزیابی جوشکاران از موسسات و شرکتهای ذیصلاح استفاده نماید ولی در هر صورت مسئولیت به عهده دستگاه نظارت است

۳-۱-۱۴-۱۷ الکترودهای جوشکاری

برای جوشکاری لوله های گاز باید در پاس اول جوش از الکترودهای مطابق با استاندارد AWS-E6010 و در پاس دوم و پاسهای بعدی جوش از الکترودهای مطابق با استاندارد AWS-E6010 و یا AS- E7010 استفاده شود.

قبل از استفاده از الکترودهای ،جوشکاری نمونه آنها باید به وسیله دستگاه نظارت مورد بررسی قرار گیرد. در صورت لزوم دستگاه نظارت باید آزمایشهای مربوطه را انجام داده و نهایتاً کاربرد آن را در جوشکاری شبکه های گاز تأیید نماید.

انتخاب قطر، نوع الکترود و تنظیم آمپر و ولتاژ و سایر پارامترهای جوشکاری باید بر اساس روش جوشکاری تائید شده صورت گیرد. الکترودهای جوشکاری باید تا زمان استفاده در بسته بندی اولیه خود و بر طبق توصیه جذب سازنده نگهداری شوند. الکترودهائی که جعبه آنها برای مصرف باز میشوند باید تا زمان مصرف برای جلوگیری از

رطوبت و صدمه به پوشش در گرمکن های مخصوص قرار داده شوند.

الکترودهائی که به علت جذب رطوبت وارد آمدن صدمه به پوشش آنها و یا اشکالاتی از قبیل یک طرفه سوختن، انحراف قوس و ریزش پوشش در حین جوشکاری برای جوشکاری مناسب نباشند، باید به وسیله دستگاه نظارت بررسی و از کارگاه خارج شوند .

۴-۱-۱۴-۱۷- آماده سازی لوله های فولادی قبل از عملیات جوشکاری

لوله های فولادی قبل از جوشکاری باید مورد بازرسی قرار گیرد و در صورت مشاهده عیوب مکانیکی از قبیل شیار، فرورفتگی، خراش و دوپهنی وارد آمدن صدمه به سر لوله و حفره های خوردگی، باید کنار گذارده شوند. قبل از جفت کردن لوله ها و شروع عملیات جوشکاری باید سر لوله ها بصورت دور تا دور و به فاصله یک سانتیمتر با استفاده از برس برقی تمیز و براق گردد. در صورت نیاز به برش و پخ زدن سر لوله ها این کار باید به نحوی انجام گیرد که مقطع بریده شده عمود بر محور طولی لوله باشد. حداکثر میزان انحراف صفحه برش لوله از حالت عمود بر محور طولی لوله برابر با ۱٫۵ میلیمتر است.

۵-۱-۱۴-۱۷ کنترلهای لازم قبل از شروع جوشکاری

قبل از شروع جوشکاری موارد زیر باید به وسیله دستگاه نظارت کنترل گردد:

1- لبه لوله ها قسمت عمودی لبه لوله و حدود یک سانتیمتر از سر لوله به صورت دور تا دور از نظر زاویه، پخ و تمیز و براق بودن پخ.

۲- در صورت برش لوله با دستگاه لوله بر، باید پلیسه های داخلی لوله کاملاً به وسیله سوهان برداشته و لبه لوله بر طبق روش جوشکاری تأیید شده پخ زنی شود.

3- در صورت برش و پخ زنی لوله با دستگاههای مخصوص این کار، باید پخ سر لوله بر طبق روش جوشکاری تأیید شده با سوهان کاری آماده سازی شود. ضمناً باید کنترل شود که صفحه برش عمود بر محور طولی لوله و یا در حد رواداری مجاز آن باشد.

4- با عبور دادن یک صفحه مدور متناسب با قطر داخلی لوله از داخل ،لوله ضمن کنترل سلامت قطر ،لوله از عدم وجود اشیاء باقی مانده داخل ،لوله باید اطمینان حاصل نمود.

بصرفه و اقتصادی ترین سنسور های آشکار ساز گاز شهری

برای خرید روی عکس کلیک کنید.

6-۱-۱۴-۱۷- اقدامات لازم قبل از جوشکاری لوله ها

الف پیش کرمی لبه لوله ها – تعیین مناسب بودن شرایط جوی برای عملیات جوشکاری بر عهده دستگاه نظارت است. در ساعات اولیه صبح و یا در شرایطی که دمای محیط کمتر از ۵+ درجه سلسیوس باشد، پیشگرمی لوله ها حداقل تا دمای 50+ درجه سلسیوس الزامی است.

 ب- جفت کردن لوله ها – جفت کردن لوله ها باید به وسیله کلمپها یا گیره های هم ترازی خارجی که قادر باشند سر لوله ها را به صورت ثابت نگهداشته و انجام جوشکاری در زیر آنها امکان پذیر باشد، صورت گیرد. کلمپ یا گیره همطرازی باید به گونه ای باشد باشد که حداقل امکان جوشکاری ۵۰% محیط لوله در ربع های متقابل در زیر آن امکان پذیر باشد. مناسب بودن و کارائی گیره هم ترازی باید به وسیله دستگاه نظارت مورد تأیید قرار گیرد.

برای جفت کردن و هم تراز کردن لوله ها استفاده از چکش فولادی مجاز نمیباشد. در صورت لزوم تنها استفاده از چکشهای برنجی مجاز میباشد.

لوله های گاز باید به طریقی هم تراز شوند که جوش طولی آنها حدالامکان در موقعیت ساعات ۱۰ و ۲ قرار گیرند. جوشکاری لوله ها در شرایطی که جوش طولی آنها در یک راستا قرار گیرد مجاز نمیباشد. برای تسهیل و ایمنی در جوشکاری باید لوله ها را در ارتفاع مناسبی از سطح زمین بر روی پایه هائی که به تعداد و ارتفاع لازم تهیه شده باشند انجام داد. پایه های مربوطه باید دارای بالشتکهای نرم باشند تا از وارد آمدن صدمه به پوشش لوله ها جلوگیری نمایند.

۷-۱-۱۴-۱۷- جوشکاری شبکه های گازرسانی فولادی

گونه عملیات جوشکاری باید براساس روش تأیید شده صورت گیرد.

قبل از اقدام به هر گونه عملیات جوشکاری باید از طرف ،مجری روش جوشکاری تهیه و جهت بررسی به دستگاه نظارت ارائه گردد. دستگاه نظارت باید پس از انجام اصلاحات روش را مورد تایید قرار دهد. دستگاه نظارت میتواند برای این منظور از خدمات موسسات و شرکتهای ذیصلاح استفاده نماید که در این صورت مسئولیت بر عهده آن شرکتها خواهد بود.

الف – جوشکاری پاس یک

۱- جوشکاری در زیر گیره هم ترازی

جوشکاری در زیر گیره هم ترازی باید حداقل معادل با ۵۰٪ محیط لوله و در ربعهای متقابل و به روش

سرازیر انجام گردد. در خصوص لوله ۲ اینچ ، جوشکاری در ربعهای متقابل کافی میباشد.

استفاده از خال جوش مجاز نبوده و حداقل طول قابل قبول برای جوش سه سانتیمتر میباشد.

 در صورتی که قطر لوله ۱۰ اینچ و بالاتر باشد جوشکاری کلیه پاسها باید به وسیله دو جوشکار به صورت همزمان انجام شود.

 ۲- تکمیل جوشکاری پاس یک

پس از باز کردن گیره هم ترازی باید قسمتهای پایانی جوش در هر قسمت را با دستگاه سنگ سنباده برقی تمیز کرده و سپس نسبت به جوشکاری قسمتهای باقیمانده به روش سرازیر اقدام نمود.

ب- جوشکاری پاس دو

پس از تکمیل پاس یک جوش باید با استفاده از دستگاه سنگ سنباده برقی اقدام به سنگ زنی پاس یک نمود تا قسمتهای برآمده و غیر یکنواخت جوش و عیوب آن برداشته شود سپس باید بلافاصله و تا قبل از سرد شدن جوش نسبت به جوشکاری پاس دوم جوش به روش سرازیر اقدام نمود

پ- جوشکاری پاسهای پرکننده و تاج جوش

پس از تکمیل پاس دو جوش باید با استفاده از دستگاه برس برقی اقدام به تمیز کردن پاس دو نمود. سپس جوشکاری پاسهای پر کننده و تاج جوش به روش سرازیر انجام شود. عرض پاس نهائی باید حداقل به اندازه یک میلیمتر پهن تر از پخ لوله در طرفین جوش بوده و ارتفاع آن نباید بیش از ۱٫۵ میلیمتر بالاتر از سطح لوله باشد.

پس از جوشکاری هر پاس جوش باید سرباره جوش را به طور کامل پاک نمود و در صورت لزوم برآمدگی-های اضافی جوش را سنگ زده و یکنواخت نمود. سنگ زدن تاج جوش به هیچ وجه مجاز نمیباشد در زمان جوشکاری پاسهای مختلف جوش، نباید اجازه داد که الکترود جوشکاری یا اهرم اتصال زمین آن به قسمتهای دیگر لوله به جز محل پخ آن متصل شده و جرقه بزند. جوشکار باید از برخورد نوک الکترود جوشکاری با بدنه لوله که موجب سوختگی خواهد شد جلوگیری نماید در پایان هر روز کاری باید کلیه جوشهای آن روز تکمیل شده باشد.

در پایان هر روز کاری باید با استفاده از درپوش مناسبی سرهای باز لوله را به طریق مطمئنی مسدود کرد تا آب و فاضلاب، خاک، زباله، اجسام خارجی و حیوانات کوچک به داخل لوله وارد نشوند. در صورت استفاده از در پوش فلزی جوشکاری آن به لوله مجاز نمی باشد.

فاصله دو جوش محیطی برای لوله های با قطر ۴ اینچ و کوچکتر باید از ۱۵ سانتی متر کمتر نباشد و این فاصله برای لوله های با قطر بزرگتر از ۴ اینچ حداقل باید یک برابر قطر لوله باشد.

ت- جوشکاری اتصالات نهائی

جوشکاری اتصالات نهائی باید بر طبق روش پیشنهادی مجری و با تأیید دستگاه نظارت انجام شود. اتصالات نهائی باید با دقت هم تراز شوند به طوری که تنشهای حاصله از جوشکاری را به حداقل برساند. برای جفت کردن لوله ها ممکن است حفاری قسمتهائی از کانال در دو طرف و تغییر شیب کانال الزامی باشد. در جوشکاری اتصالات نهائی، اجرای خال جوش با رعایت حداقل سه سانتیمتر طول جوش مجاز میباشد.

خرید انواع شیر قطع کن گاز حساس به زلزله مطابق با تغییرات ویرایش چهارم مبحث 17 

برای مشاهده محصولات هر برند روی عکس کلیک کنید.

ث – جوشکاری ،شیرها اتصالات و فلنجها

در جوشکاری ،شیرها اتصالات و فلنج،ها در صورتی که قطر داخلی آنها با قطر داخلی لوله اختلاف داشته و این اختلاف بیش از ۲٫۵ میلی متر باشد، باید قطر کوچکتر تا اندازه قطر بزرگتر با نسبت سه به یک سنگ زده شود.

در جوشکاری فلنجها باید دقت کافی به عمل آید تا صفحه فلنج بر محور طولی لوله عمود بوده و سوراخهای فلنج با وسیله متصل شونده به آن در یک راستا قرار گیرد. ضمناً برای جلوگیری از بروز نشتی در آینده باید دقت شود تا به محل نشست واشر آسیبی نرسد.

 جوشکاری اتصالات به یکدیگر و اتصالات به شیرها بلامانع است ولی بهتر است فاصله دو جوش متوالی حداقل به میزان یک برابر قطر لوله بزرگتر باشد.

در صورت عدم امکان استفاده از گیره هم ترازی اجرای خال جوش مشروط بر آنکه حدالامکان سه سانتیمتر باشد مجاز است.

ج- تعمیر جوشها

روش تعمیر جوشها هر گونه عملیات جوشکاری جهت تعمیر جوشها باید بر اساس روش تایید صورت گیرد.

جهت تعمیر جوشها باید روش جداگانه ای از طرف مجری تهیه شده و به وسیله دستگاه نظارت مورد قرار گرفته و در صورت نیاز پس از انجام اصلاحات لازم مورد تایید قرار گیرد دستگاه نظارت میتواند برای این منظور از خدمات موسسات و شرکتهای ذیصلاح استفاده نماید ولی در هر صورت مسئولیت کلی کار بر عهده دستگاه نظارت است.

جهت تعمیرات جوش اعم از آنکه جوشکاری در داخل کانال و یا بیرون از کانال انجام شود، رعایت موارد زیر الزامی است:

۱- پیشگرمی لبه های دو طرف جوش حداقل تا دمای ۵۰ درجه سلسیوس الزامی است.

۲ – جوشکاری پاس یک جوش به روش سربالا مجاز است.

3- جوشهائی که به علت نتیجه تفسیر فیلمهای رادیوگرافی و یا در نتیجه بازرسی عینی دستگاه نظارت معیوب تشخیص داده شوند باید زیر نظر دستگاه نظارت تعمیر شده و یا در صورت لزوم بریده شوند.

4- جوشهای دارای شیارهای جانبی و تاج جوشهائی که نیاز به تقویت دارند باید زیر نظر دستگاه نظارت تعمیر و تکمیل شوند.

۵- در صورت وجود هرگونه ترک در جوش باید کل جوش بریده شود ترکهای ستاره ای ایجاد شده در نقاط توقف جوشکاری در صورتی که سنگ زده شده و از بین بروند بلامانع خواهند بود.

6- قبل از شروع به تعمیر جوش باید محل عیب از گزارشهای رادیوگرافی استخراج و بر روی جوش مشخص گردد سپس با استفاده از سنگ سمباده برقی قسمت معیوب بصورت کامل برداشته شود.

7- پس از تعمیر در صورتیکه اشکالی مشاهده نگردد باید از جوش تعمیر شده رادیوگرافی به عمل آید. در صورت مشاهده هرگونه عیب غیر قابل قبول در رادیوگرافی از جوش تعمیر شده جوش باید بریده شود.

8- تعمیرات جوش باید تا قبل از عایقکاری سرجوشها انجام شود جوشهای تعمیر شده باید با نظر دستگاه نظارت عایقکاری شوند.

چ- تهیه گزارشهای روزانه جوشکاری

در پایان هر روز کاری باید گزارشهای جوشکاری در فرم مخصوص توسط مجری تهیه و جهت بررسی و تایید به دستگاه نظارت ارائه شود.

 گزارش جوشکاری باید حاوی اطلاعات جوشکاریهای انجام شده از جمله قطر و ضخامت لوله، جنس لوله، طول لوله، شماره خطوط، شماره جوشها کد، جوشکاران و مجمع طول لوله جوشکاری شده باشد.

ح- بازرسی جوش

کلیه جوشها باید به وسیله دستگاه نظارت مورد بازرسی عینی قرار گرفته و در صورت معیوب بودن تعمیر یا بریده شود. دستگاه نظارت می تواند در صورت لزوم برای یافتن عیوب سطحی از بازرسی به روش مایعات نفوذ کننده یا ترک یابی مغناطیسی استفاده نماید.

خ- پرتونگاری

کلیه جوشهای لوله های مدفون و غیر مدفون با قطر ۲ اینچ و بالاتر باید به صورت صد در صد مورد پرتونگاری قرار گیرند.

پرتونگاری از جوشها باید به وسیله شرکتهای مجاز معتبر و با سابقه پرتونگاری انجام شود انتخاب شرکت مجری پرتونگاری باید به وسیله مجری بررسی و با تایید دستگاه نظارت انجام شود.

 پرتونگاری باید بر اساس روشی که به وسیله شرکت پرتونگاری ارائه و توسط دستگاه نظارت مورد تایید قرار میگیرد انجام شود.

 روش پرتونگاری باید حداقل در بر گیرنده نوع چشمه پرتونگاری و قدرت آن، نوع دستگاه پرتونگاری و میزان نشت مجاز آن، نوع فیلم و نحوه ظهور و ثبوت آن، شاخصهای کیفیت فیلم، استاندارد قبولی فیلم ها، علامتگذاری فیلمها، صلاحیت پرتونگارها و ملاحظات ایمنی باشد. پرتونگاری از جوشها باید بر طبق روش پرتونگاری تایید شده و با رعایت ملاحظات ایمنی مربوطه انجام شود و مسئولیت رعایت ملاحظات ایمنی بر عهده شرکت پرتونگار میباشد.

در صورتی که در پرتونگاری از جوشهای هر جوشکار در دو روز متوالی بیش از ۶ درصد تعمیری و یا جوش بریدنی وجود داشته باشد، دستگاه نظارت میتواند از ادامه کار جوشکار جلوگیری نماید.

د- تفسیر فیلمهای رادیوگرافی

معیار قبولی جوش های لوله های فولادی گاز باید طبق استاندارد API-1104 و بند 17-5-6-5 بخش جوشکاری از قسمت اول این مبحث باشد.

تفسیر فیلمهای پرتونگاری لوله های گاز باید به وسیله مفسرینی که دارای مدرک معتبر بین المللی صلاحیت ASNT Level ll در زمینه پرتونگاری و تفسیر فیلم جوش باشند صورت گیرد.

پیشنهاد مطالعه: مبحث هفدهم مقررات ملی ساختمان -لوله کشی گاز طبیعی-ویرایش چهارم – 13-17- عایقکاری لوله ها