معرفی روش های آبیاری زمین های کشاورزی

در این مقاله از مهام مارکت به بررسی انواع روش های آبیاری زمین های کشاورزی و معرفی روش های آبیاری نوین می پردازیم.  از زمان های گذشته تا هم اکنون برای آبیاری زمین های کشاورزی روش های مختلفی وجود داشته است که برخی از این روش ها بخصوص روش های قدیمی موجب هدر رفت بیش از اندازه آب و شستشوی خاک می شوند. با پیشرفت علم و تکنولوژی به مرور زمان روش هایی برای آبیاری ابداع شدند که علاوه بر به صرفه و بهینه بودن، دردسر کمتری داشته و فرآیند آبیاری با راحتی بیشتری انجام می شود.

آبیاری چیست؟

آبیاری به فرآیند کنترل شده ای گفته ی شود که طی آن نیاز آبی گیاهان برای رشد مناسب آنها تامین خواهد شد. رشد محصولات کشاورزی، رشد درختان، حفظ پوشش گیاهی و طبیعت مناطق خشک و مناطقی که میزان بارندگی از مقدار استاندارد سالانه کمتر بوده است همگی در گرو یک آبیاری مناسب می باشد.

عوامل موثر در انتخاب روش آبیاری موثر

انتخاب روش های آبیاری زمین های کشاورزی وابسته به عوامل زیر می باشد:

۱- نوع خاک که شامل بافت، شوری و زهکشی خاک می باشد.

۲- پستی و بلندی زمین

۳- کیفیت آب

۴- وضعیتآب و هوایی منطقه

۵- سازگاری محیط

۶- میزان منابع آب

۷- شکل مزرعه

۸- نوع محصول

۹- مسائل اقتصادی

۱۰- مسائل اجتماعی و فرهنگی

۱۱- سواد و توانایی کشاورز برای انجام امور آبیاری

آبیاری زمین های کشاورزی

در مناطقی که بارندگی به میزان کافی وجود نداشته باشد می بایست آب مورد نیاز گیاهان به طور غیر طبیعی و توسط یکی از روش های آبیاری صورت پذیرید. به طور کلی روش های آبیاری را به دو دسته آبیاری سطحی و آبیاری تحت فشار می توان تقسیم نمود. مهمترین تفاوت این دو روش در نوع نیروی به کار رفته برای توزیع آب در زمین کشاورزی می باشد. در روش آبیاری سطحی این نیرو توسط جاذبه زمین تامین می شود اما در روش آبیاری تحت فشار نیروی مورد نیاز توسط پمپ تامین شده و آب مورد نیاز گیاهان توسط لوله ها و پاشنده ها به آنها انتقال داده می شود.

معرفی انواع روش های آبیاری سطحی 

آبیاری سطحی که به آن آبیاری سنتی نیز گفته می شود یکی از قدیمی ترین و گسترده ترین روش های آبیاری می باشد. آبیاری سطحی عمدتا شامل سه روش می شود که عبارتند از : آبیاری نواری، آبیاری کرتی یا شیاری، آبیاری کانالی  و آبیاری حوضی می باشد. 

آبیاری نواری:

اگر بخواهید در زمین خود از این روش آبیاری استفاده کنید باید زمین را به نوارهای مختلفی تقسیم نمایید به طوری که طول هرکدام از این نوارها به نقطه شیب زمین تا منطقه عرضه بستگی دارند. این روش به صرفه است زیرا نیاز به سرمایه و نیروی کار فرآوانی ندارد.

آبیاری کرتی:

اگر مزرعه شما دارای شکل ظاهری نامعینی است روش آبیاری کرتی می تواند انتخاب مناسبی باشد.

آبیاری شیاری: 

در صورتی که محصولات کشاورزی به صورت ستونی کاشته شوند می توان از این روش برای آبیاری آنها استفاده نمود.

آبیاری کانالی: 

در روش آبیاری کانالی نیاز به حفر تونل های گل و یا سیمانی در نزدیکی درختان وجود دارد. در این روش آب مورد نیاز گیاهان در کانال ها ذخیره و نگهداری شده و در مواقع لزوم در دسترس گیاهان قرار می گیرد.

آبیاری حوضچه ای:

در روش آبیاری حوضی ابتدا قسمتی از زمین را بعنوان حوض در نظر می گیرند سپس توسط لوله و یا کانال،  آب ذخیره شده درون حوضچه به قسمت های مختلف زمین هدایت می شوند و آبیاری درختان توسط آن صورت می پذیرد. استفاده از این روش برا مزارع توصیه نمی شود زیرا گیاهان توسط آن سیراب نمی شوند.

مزایا و معایب روش های آبیاری سطحی:

مزایا:

• پایین بودن هزینه اولیه
• سادگی و عدم پیچیده بودن آن
• عدم نیاز به انرژی
• مناسب برای گیاهان با عمق کم
• ایمن بودن
•  

معایب:

• بالا بودن هدر رفت آب 
• هدر رفتن کود خاک
• عدم امکان استفاده از این روش برای زمین با خاک سبک و شنی
• بالا بودن رشد علف های هرز
• عدم امکان استفاده برای زمین هایی که شیب زیادی دارند .

آبیاری تحت فشار چیست؟

به سیستم های نوین آبیاری که آب را توسط لوله و در اثر فشار به قسمت های مختلف زمین های کشاورزی می رسانند آبیاری تحت فشار گفته می شود. 

معرفی انواع روش های آبیاری تحت فشار 

اجرای آبیاری تحت فشار  به صورت کلی به دو روش آبیاری بارانی و آبیاری موضعی صورت می گیرد که  روش آبیاری موضعی خود شامل دو روش آبیاری قطره ای و آبیاری خطی می باشد.

آبیاری قطره ای:

در روش آبیاری قطره ای آب توسط پمپ کم فشار به درون لوله های آبیاری که در نزدیکی محصولات یا گیاهان قرار داد فرستاده می شود. لوله های آبیاری مجهز به قطره چکان و یا افشانه ریز هستند و آب را  با فشار کم به پای محصولات می ریزند. این روش مناسب آبیاری محصولاتی مانند میوه و سبزیجات می باشد.

آبیاری قطره ای یکی از پرکاربردترین و کارآمدترین روش های آبیاری است زیرا با مصرف کمترین میزان آب، نیاز آبی گیاه به صورت تحویل مستقیم آب در محدوده توسعه ریشه بداخل خاک انجام می شود بنابراین میزان اتلاف آب و هدر رفت انرژی در مقایسه با روش های دیگر آبیاری به حداقل خواهد رسید.

هزینه عملیاتی این روش آبیاری نسبت به سایر روش ها بسیار مناسب می باشد اما هزینه تعمیر و نگهداری برای اجرای روان این سیستم ها حدودا ۳ تا ۵ برابر روش های دیگر می باشد زیرا ممکن است سختی آب و ذرات موجود در آن، خوردگی ها و… بر کار این سیستم آبیاری قطره ای تاثیر منفی بگذارند. سیستم آبیاری قطره ای حدود ۱۰ تا ۱۵ سال نیاز به تعویض و تعمیر ندارند. استفاده از این سیستم برای مناطقی که که خاک آن آهن بالایی دارد به علت وجود احتمال گرفتگی قطره چکان ها توصیه نمی شود.

انواع روش های آبیاری قطره ای:

۱-آبیاری قطره ای: در این روش آب با فشار کم و به صورت قطره قطره بر روی سطح خاک پای گیاه ریخته می شود و خاک اطراف گیاه مرطوب می شود.

۲- آبیاری اسپری: در این روش آبیاری قطره ای آب به صورت اسپری روی خاک اطراف گیاه پاشیده می شود و خاک اطراف گیاه آبیاری می شود.

۳- آبیاری بابلر: در این روش آب با فشار کم و به صورت حباب مانند بر روی خاکی که ازطراف گیاه می باشد ریخته می شود.

۴-آبیاری زیر سطحی: در این روش آبیاری گیاه زیر سطح خاک و در فاصله حدود ۱۰ تا ۶۰ سانتی متری زیر زمین انجام می شود. دراین روش میزان هدر رفت آب بسیار پایین بوده و به علت پایین بودن رطوبت زیر سطح خاک گیاه احتمال وقوع بیماری هایی مانند قارچ گیاهان بسیار پایین خواهد بود.

آبیاری بارانی:

روش آبیاری بارانی یکی ازبهترین روش ها برای آبیاری زمین های کشاورزی ناهموار می باشد. در این روش آب را از طریق لوله به قسمت های مرکزی مزرعه انتقال می دهند سپس آب توسط آبپاش ها در سطح مزرعه توزیع می شود. در آبیاری بارانی نیاز به فشار آب بالاتری می باشد تا آب با شدت بیشتری از آبفشان ها خارج شود و سطح بیشتری از زمین را آبیاری نماید. این روش آبیاری برای محصولات کشاورزی توصیه می شود.

انواع روش های آبیاری بارانی:

۱- آبیاری بارانی ثابت: در این روش آبیاری لوله های آب در تمام سطح مزرعه پخش شده و آبپاش های آبیاری بارانی کل مزرعه را پوشش می دهند.

۲- سیستم آبیاری بارانی گان: این سیستم آبیاری تنها دارای یک آبپاش با دبی بالا بوده که در یک محدوده دایره ای شکل کل مزرعه را آبیاری می نماید. اتصال این آبپاش به پمپ مرکزی توسط یک لوله که قابلیت جمع شدن بوسیله قرقره را دارد صورت می گیرد.

۳- سیستم آبیاری رول لاین: در این سیستم آبیاری یک باله آبیاری چرخدار وجود دارد که روی آن آبپاش ها با فاصله ۱۲ متر نصب شده اند این سیستم با استفاده از این چرخ ها در کل مزرعه حرکت می کند و یک مستطیل با مساحت ۱۰ هکتار را در یک دور (۱۲ شبانه روز ) آبیاری می نماید.

۴- سیستم آبیاری بارانی کلاسیک: باله آبیاری در سیتم آبیاری بارانی کلاسیک از جنس پلی اتیلن بوده که توسط کشاورز در یک خط چیده شده و به هم متصل می شوند به طوریکه روی این باله آبپاش ها قرار دارند و با اتصال این باله به لوله اصلی در عرض ۲۰ تا ۳۰ متر، آبیاری در طول باله انجام می شود. پس از اتمام آبیاری باله را ۱۵ متر به سمت جلو حرکت داده و آبیاری ادامه پیدا خواهد کرد.

۵- سیستم آبیاری بارانی سنتر پیوت (عقربه ای): در سیستم آبیاری عقربه ای یک بالاه بزرگ دارای چرخ های لاستیکی وجود دارد که به دور یک محور مرکزی می چرخد و آبپا های این باله عملیات آبیاری را انجام می دهند. اگر این باله به جای چرخش، به صورت مستقیم حرکت کند به آن سیستم آبیاری بارانی لینیر گفته می شود.

کاربرد شیر برقی آب در آبیاری تحت فشار

 شیر برقی آبیاری جایگزین بسیار مناسب شیرهای آب معمولی جهت آبیاری درختان و گیاهان در مزارع کشاورزی می باشد. شیر برقی آب در زمین های کشاورزی فرآیند باز و بسته شدن جریان آب را در داخل لوله ها با استفاده فرمان برق انجام می دهد.لذا عبور جریان آب درون لوله ها به وسیله شیر برقی آبیاری و جریان برق یا الکتریسیته کنترل می شود. شیر برقی آبیاری معمولا بیش از دو لوله دارد که مسیر جریان آب در آن ها تغییرکرده تا در یک بازه زمانی کوتاه تر با حجم مصرفی آب کمتری بتوان به بخش های مختلفی از زمین های کشاورزی خود را آبیاری نمود. فشار اولیه آب که در هنگام  خرید شیر برقی آبیاری یا شیر برقی کشاورزی باید به آن توجه نمود می بایست برای شیرهای کوچک 0.5 بار باشد و به گونه ای طراحی شده باشد که فشار کافی برای باز و بسته شدن را داشته باشد در نتیجه عملیات آبرسانی را در زمین های کشاورزی به درستی انجام دهد. به همین دلیل  شیر برقی آب در صنایع مختلف و به ویژه در کشاورزی و فضاهای سبز کاربرد دارد.

مزایای روش آبیاری تحت فشار

• بالا بودن راندمان آبیاری
• صرفه جویی در مصرف آب
• افزایش کیفیت و کمیت محصولات کشاورزی
• امکان آبیاری زمین های ناهموار و شیبدار
• پخش یکنواخت آب در زمین
• بالا بودن قابلیت اتوماسیون 
• امکان کود دهی و سم کاری هم زمان با آبیاری
• کاهش نیاز به نیروی کار
• امکان کنترل دمای هوا در فصول گرم و سرد سال

محصولات پیشنهادی:

انواع شیر برقی آب رین